Mahsa Amini protestoları: İran Cumhurbaşkanı Reisi, ‘kaosa’ izin verilmeyeceğini söyledi

David Gritten | BBC News

İran’da Mahsa Amini’nin gözaltında ölmesinin arkasından ülkenin dört bir yanına yayılan protestolara yönelik sert önlemler alınırken, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi de “kaosu” kabul etmeyeceğini söyledi.

Reisi, Mahsa Amini’nin iki hafta ilkin terbiye polisi tarafınca gözaltına alındıktan sonrasında ölmesinin “herkesi üzdüğünü” sadece hükümetin “gösterilerle toplumun huzurunun bozulmasına izin veremeyeceğini” söyledi.

Çarşamba gecesi de gösterilerin devam etmiş olduğu bildirildi. Devlet medyasına bakılırsa, güvenlik güçleri de dahil olmak suretiyle bugüne dek protestolarda 41 şahıs yaşamını yitirdi, 1200 şahıs de gözaltına alındı.

Norveç merkezli bir insan hakları grubu ise ülkede 76 kişinin polis tarafınca öldürüldüğünü kaydetti. Güvenlik güçleri göstericilere karşı orantısız güç kullanmak ve barışçıl muhalefeti bastırmakla suçlanıyor.

22 yaşındaki Mahsa Amini 13 Eylül’de İran’ın şimal batısındaki Kürdistan eyaletine bağlı Sakız kentinden başkent Tahran’a gelmiş ve başörtüsünü kurallara uygun takmadığı sebebi öne sürülerek terbiye polisi tarafınca gözaltına alınmıştı.

Polis, Amini’nin gözaltında tutulduğu yerde kalp yetersizliği sebebiyle yere yığıldığını açıklamıştı.

Ailesi ise Mahsa Amini’nin güvenlik güçlerince dövüldüğünü iddia ediyor. Amini, üç gün hastanede komada kaldıktan sonrasında 16 Eylül’de yaşamını kaybetmişti.

İlk gösteriler 17 Eylül’de Sakız’da başlamış, Amini’nin cenazesinde bayanların “Diktatöre ölüm” sloganlarıyla başörtülerini çıkardıkları görüntüler yayılmıştı.

Öteki Kürt şehirlerinde ve Tahran’da devam eden ve kısa sürede ülkenin her tarafındaki onlarca kente yayılan gösteriler, son yıllarda İran yönetimine karşı en ciddi protestolar olarak değerlendiriliyor.

Hanımefendilerin baş örtülerini yaktığı ve saçlarını kestiği görüntüler yayılırken, “Hanım, yaşam, özgürlük” ve İran’ın dini lideri Ali Hamaney’i hedef alan “Diktatöre ölüm” sloganlarının atılmış olduğu belirtiliyor.

Devlet televizyonuna konuşan Cumhurbaşkanı Reisi, Mahsa Amini’nin vefat etmesiyle ilgili saydam bir soruşturma yürütüleceğini ve adli tıp uzmanlarının gelecek günlerde rapor sunacağını söyledi.

İran’daki son gelişmelerle ilgili değerlendirmede bulunan Reisi, “protestolarla ayaklanma içinde fark bulunduğunu” savundu ve “Ayaklanmalara katılanlarla kesin bir halde baş edilecek, bu halkın talebi” diye uyardı.

Reisi ek olarak ABD’yi de kastederek “düşmanı, halkı birbirine karşı kışkırtmakla” suçladı.

Tahran Valisi, Perşembe sabahı “ayaklanmaların bittiğine” dair izahat yapmış oldu; sadece internette paylaşılan görüntülerde gece birçok bölgede gösteriler düzenlenmiş olduğu görülüyor.

İranlı meşhur hanım müzisyen Mona Borzouei’nin de bir şiirle gösterilere desteğini açıklaması arkasından Çarşamba akşamı gözaltına alındığı bildirildi.