Dev petrol şirketleri, zehirli sera gazı salımlarının önemli bir kısmını açıklamıyor

BBC’nin yeni bir araştırmasına gore BP, Eni, ExxonMobil ve Shell şeklinde büyük petrol şirketleri, yükümlü oldukları halde zehirli sera gazı salımlarının büyük bir kısmını beyan etmiyor.

Bu firmalar, petrol çıkarma işlemi esnasında ortaya çıkan organik gazı yok etmek için yakıyor sadece bu yakma işlemi esnasında ortaya çıkan sera gazı salımlarını yetkili kurumlara bildirmiyor.

Her yıl milyonlarca ton sera gazı salımı bu şekilde hesaplara katılmadan atmosfere veriliyor.

Dünyadaki en büyük petrol tesislerinin bulunmuş olduğu Irak’ın Basra bölgesinde tesislerin yakınında yaşayan çocuklarda lösemi hastalığı artışta.

BBC’nin incelemiş olduğu firmalar, sanayi standartlarına uyduklarını söylüyor.

Organik gaz yakıldığında havayı kirleten ve iklim değişikliğini şiddetlendiren karbondioksit, metan gazı ve siyah is ortaya çıkıyor.

BBC’nin incelemesi, Irak’ta bu işlemin yoğun bir şekilde yapıldığı tesislere yakın olan yerleşim bölgelerinde, havadaki kanserojen kimyasalların yüksek bir seviyede bulunduğunu tespit ediyor.

BM İnsan Hakları ve Çevre Hususi Raportörü David Boyd, “Bu bölgelere çağıl kurban bölgeleri diyebiliriz. Buralarda kâr ve şirketlerin hususi çıkarları insanların sağlığı ve insan ve çevre haklarından daha önemli” diyor.

BP, Eni, ExxonMobil ve Chevron, 2015’te Dünya Bankası öncülüğünde hazırlanan bir antak kalma kapsamında tesislerinde rutin bir şekilde organik gaz yakmayı 2030 yılına kadar durdurmayı taahhüt etti.

Shell, bu işlemi 2025 yılına kadar sonlandıracağını belirtti.

Ancak petrol devleri, tesislerindeki gündelik operasyonları taşeron firmalara devrettiklerini ve sera gazı salımlarını bildirmekten onların görevli bulunduğunu söylüyor.

BBC aylar devam eden araştırması kapsamında bu detayları yükümlü oldukları halde beyan etmeyen oldukca sayıda tesis bulunduğunu tespit etti.

2021 senesinde neredeyse 20 milyon ton sera gazı salımının tespit edilmeden atmosfere verdildiği saptandı.

Bu, bir yılda 4,4 milyon vasıta tarafınca üretilen sera gazına eşdeğer.

BBC Arapça servisi tarafınca meydana getirilen araştırmaya gore dünyadaki en büyük petrol tesislerinin bulunmuş olduğu Irak’ın güneydoğusundaki Basra bölgesinde bulunan Rumaila, Batı Qurna, Zubair ve Nahran Omar tesisleri yakınında çocuklarda görülen lösemi hastalığı artışta.

Irak Sıhhat Bakanlığı’na ilişik ve sızdırılan bir rapora gore Basra bölgesinde 2015-2018 yılları aralığında yeni kanser vakalarında yüzde 20 oranında artış kaydedildi.

Bakanlık bunun sebebinin hava kirliliği bulunduğunu düşünüyor.

Rumaila ve Zubair tesislerinden BP ve Eni görevli, sadece gündelik operasyonlarını başka şirketlere devrediyorlar.

Hiçbir şirket zehirli sera gazı salımlarının miktarını açıklamıyor.

BBC Arapça servisi, çevre ve sıhhat uzmanlarıyla dört tesisin çevresinde kanserojen maddeleri saptamak için iki haftalık yoğun incelemeler yapmış oldu.

Bu bölgelerde havada lösemi ve çeşitli kan hastalıklarına neden olan benzen tespit edildi. Miktarı ise minimum dört bölgede Irak’taki ulusal sınırı aşıyor.

52 çocuktan alınan idrar örneklerinin yüzde 70’inde ise yüksek seviyede 2-Naftol bulunmuş oldu. Bu, kanserojen madde naftalinin bir çeşidi.

Kolombiya Üniversitesi’nde Çocukluk Kanseri Profesörü Dr. Manuela Orjuela-Grimm, “Bu kimyasal madde cocuklarda oldukça yüksek seviyede tespit edildi, bu da onların sağlığı için oldukca kaygı verici. Yakından takip edilmeliler” diyor.

Fatima Falah Najem’e hemen hemen 11 yaşlarındayken akut lenfoblastik lösemi adlı bir çeşit kan ve kemik kanseri teşhisi kondu.

Benzen maddesine maruz kalmak bu hastalığa yol açabiliyor.

Fatima, anası, babası ve altı kardeşiyle beraber Zubair petrol sahasına yakın bir mesafede yaşıyordu.

Bu sahadan Eni görevli ve taşeron bir şirket işletiyor.

Şirketlerin ikisi de bu tesiste organik gaz yakımından ortaya çıkan sera gazı salımlarını bildirmiyor.

Irak’ta organik gaz yakımının yasal olarak yerleşim alanlarından minimum 10 kilometre uzaklıkta yapılması gerekiyor.

Ancak Zubair tesisi, Fatima’nın evinden yalnız 2.5 kilometre uzaklıkta ve organik gaz neredeyse tüm gün yakılıyor.

Fatima’nın babası, kızının hastalığının ilerlediğini seyretmek zorunda kaldığını konu alıyor. “Ateşe verilip bir türlü söndürememek şeklinde.”

Fatima geçen yıl, 13 yaşlarındayken yaşamını yitirdi. Ailesi onun için kemik iliği nakli arıyordu.

Eni, operasyonlarının Irak’taki insanların yaşamını tehlikeye attığı iddialarını reddediyor.

Şirket, Zubair tesisindeki organik gaz yakımından hukuken görevli olmadığını aktarıyor.

BBC’nin hesaplamalarına gore 40 kilometre ötedeki Rumaila tesisi dünyada en oldukca organik gaz yakan tesis. Ortaya çıkan gaz ile yılda 3 milyon konuta enerji sağlamak mümkün.

Bu tesisten BP görevli. Rumaila Operasyonları Kurumu (ROO) ise tesisi yönetiyor.

Zubair’de olduğu şeklinde iki şirket de organik gaz yakımına dair herhangi bir veri bildirmiyor.

BP’nin de desteğiyle oluşturulan ROO işletim standartlarına gore, “Ulusal sınır seviyesini aşan hava kirliliğinden etkilenen kişilere yasal olarak tazminat verilmeli.”

Ancak lösemi geçirip iyileşen 19 yaşındaki Ali Huseyin Julood, 2020 ve 2021 yıllarında babası ile beraber BP’den tazminat talep ettiğinde hiçbir geri dönüş almadığını konu alıyor.

BP, “BBC tarafınca bizlere ulaşan bilgiler oldukca kaygı verici. Bir an ilkin bu talebi değerlendireceğiz” dedi.

Sağlık Bakanlığı’nın sızdırılan raporu hakkında konuşan Irak Petrol Bakanı İhsan Abdul Cabbar İsmail ise, “Basra bölgesinde etkinlik gösteren tüm şirketlerin internasyonal standartları uygulamasını talep ettik” ifadesini kullandı.

Internasyonal Enerji Ajansı’nın verilerine gore dünyadaki tüm petrol tesislerinde ortaya çıkan organik gazın yakalanması durumunda Avrupa’nın Rusya’dan ithal etmiş olduğu enerjinin 10’da 9’u karşılanabilir.

Dünya Bankası’na gore ilk etapta bu organik gazı yakalamak pahalı ve teknolojik olarak zor olabilir.

Dünyadaki tüm organik gaz yakma operasyonlarının durdurulmasının maliyeti ortalama 100 milyar dolar olarak hesaplanıyor.

Ancak BBC’ye konuşan petrol şirketlerine bu işlem hakkında danışmanlık veren Capterio yöneticisi Mark Davis’e gore Norveç şeklinde ülkelerdeki kuvvetli denetim kuralları bizlere bu işlemin mümkün bulunduğunu gösteriyor.